Czerniak - objawy i ryzyko wystąpienia raka skóry

PZU Zdrowie

Czerniak to nowotwór skóry, charakteryzujący się dynamicznym wzrostem. W Polsce umieralność na tę chorobę jest o 20% wyższa niż w Europie, przy 50% mniejszej częstotliwości zachorowań. Główną przyczyną tej sytuacji jest brak świadomości na temat profilaktyki czerniaka, jak również późna wykrywalność. Co roku wzrasta liczba zachorowań wśród dzieci i osób poniżej 20 roku życia. Sprawdź, czy jesteś w grupie podwyższonego ryzyka.

Spis treści

1. Co to jest czerniak i jakie są jego objawy?

2. Jak wykryć raka skóry?

3. Czy jesteś w grupie podwyższonego ryzyka?

4. Czynniki sprzyjające wystąpieniu czerniaka

5. Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka skóry?

Co to jest czerniak i jakie są jego objawy?

Czerniak to wyjątkowo agresywny nowotwór skóry rozwijający się w komórkach wytwarzających melaninę. Produkcja melaniny, która sprawia, że odcień skóry ulega zmianie pod wpływem słońca, to nic innego jak mechanizm obronny przeciw działaniu promieni ultrafioletowych.

Typowy czerniak to zmiana, która rozwinęła się na skórze, na której nie znajdowały się wcześniej znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki) lub jest zmianą istniejącego już znamienia. Czerniak charakteryzuje się:

asymetrycznym kształtem,
nierównym brzegiem,
niejednorodnym zabarwieniem
średnicą przekraczającą 5 mm.

Zwykły pieprzyk może zmienić się w czerniaka w ciągu zaledwie kilku miesięcy. Bardzo ważne jest, czy zmiana rozrasta się w głąb skóry. Naczyniami krwionośnymi i limfatycznymi komórki nowotworowe docierają najpierw do węzłów chłonnych. W sytuacji gdy komórki czerniaka przedostaną się do krwioobiegu, bardzo szybko zajmują kolejne organy. Każdy milimetr w głąb skóry to mniejsza szansa na wyleczenie.

Pierwsza myśl, że nasze znamię wygląda inaczej, to chwila, w której powinniśmy umówić się na konsultację ze specjalistą! Nie pozostawiaj na swojej skórze znaków zapytania!

Jak wykryć raka skóry?

Aby odpowiednio wcześnie wykryć zmianę należy:

Cyklicznie oglądać swoją skórę (a nawet dokumentować zmiany aparatem fotograficznym),
Konsultować z dermatologiem wszystkie niepokojące zmiany,
Raz w roku odbywać wizytę kontrolną u dermatologa lub chirurga onkologa,
Wykonywać kontrolę zmian skórnych metodą wideodermatoskopii.

Czy jesteś w grupie podwyższonego ryzyka?

Czerniak skóry może rozwinąć się u każdego. Poziom ryzyka zależy głównie od typu urody, historii oparzeń słonecznych i przyzwyczajeń dotyczących korzystania ze słońca. Polacy z powodu jasnej karnacji o tzw. fototypie 1 lub 2, są w dużym stopniu zagrożeni zachorowaniem na ten typ nowotworu.

Czynniki sprzyjające wystąpieniu czerniaka

Do czynników sprzyjających wystąpieniu raka skóry należą:

Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV, zarówno słońce, jak i sztuczne opalanie, czyli solaria; promieniowanie UVA oraz UVB może być jednakowo szkodliwe, choć to drugie jest istotniejsze.
Dodatni wywiad rodzinny, czyli występowanie czerniaka u osób blisko spokrewnionych, zwiększa ryzyko czerniaka.
Kumulacyjna ekspozycja na słońce (także w dzieciństwie) z poważnymi słonecznymi oparzeniami skóry ma ścisły związek ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na czerniaka.
Immunosupresja, czyli celowe hamowanie aktywności układu odpornościowego u chorych, np. po transplantacji narządów.
Jasny fenotyp skóry (rasa biała, włosy rude albo blond, wysoka skłonność do oparzeń słonecznych daje pewną predyspozycję do czerniaka).
Wiek i płeć (ryzyko zachorowania jest większe u kobiet i wzrasta wraz z wiekiem).
Czerniak skóry w wywiadzie (u ok. 5-10% osób wcześniej chorujących na czerniaka można się spodziewać powtórnego zachorowania).
Mnogie znamiona (u osób z minimum pięcioma znamionami o wielkości powyżej 6 mm ryzyko zachorowania jest wyższe niż u osób bez znamion).
Zespół znamion atypowych (minimum 50 znamion o średnicy powyżej 2 mm – rzadkie schorzenie dziedziczone w złożony sposób).
Obecność znamion wrodzonych (występują u ok. 1% populacji).
Podłoże genetyczne (odpowiedzialne za ok. 3% zachorowań).