Czy Twoja ciąża jest bezpieczna? - konflikt serologiczny

Czym jest konflikt serologiczny?

Konflikt serologiczny jest sytuacją, w której dochodzi do wymieszania się w ciele osoby z krwią Rh- krwi Rh+. Możliwe jest to np. podczas transfuzji oraz w trakcie ciąży. Konflikt serologiczny może dotknąć tylko osobę, której krew nie posiada antygenu D, a więc jej krew oznacza się jako Rh-.

Wynikiem konfliktu serologicznego w trakcie ciąży jest wystąpienie u dziecka choroby hemolitycznej noworodków. Może mieć ona trzy postaci:

• anemii – najlżejszą, w której dochodzi do zniszczenia czerwonych krwinek dziecka i wystąpienia anemii,
• żółtaczki – żółtaczka pojawia się już w pierwszej dobie życia i może powodować uszkodzenie mózgu, a w efekcie zaburzenia psychiczne, rozwój padaczki czy problemy z mową,
• uogólnionego obrzęku płodu – występujący obrzęk powoduje problemy z krążeniem, przepuszczalnością naczyń krwionośnych i przenikaniem płynu do tkanek, a w efekcie obrzęki, które zagrażają życiu dziecka.

Konflikt serologiczny w trakcie ciąży

Ponieważ konflikt serologiczny zależy nie tylko od krwi matki, ale również dziecka, istotna jest grupa krwi ojca. Zgodnie z zasadami genetyki, jeśli zarówno matka jak i ojciec posiadają grupę Rh-, nie ma możliwości, aby u dziecka wystąpił czynnik Rh+. Ciąża taka jest w pełni bezpieczna od konfliktu. Natomiast w drugą stronę – jeśli matka ma grupę Rh-, a ojciec Rh+, nadal nie ma 100% pewności, że u dziecka czynnik ten będzie dodatni. Dopiero przy zmieszaniu się krwi matki i Rh-dodatniego dziecka w krwi matki pojawiają się przeciwciała przeciw antygenowi D – czyli substancji występującej w krwi oznaczonej Rh+. Efektem jest wyniszczenie czerwonych krwinek płodu. Z tego powodu istotne jest, aby rodzice znali swoje grupy krwi i w razie możliwości wystąpienia konfliktu mogli od razu podjąć odpowiednie kroki zapobiegawcze.

W czasie pierwszej ciąży ryzyko konfliktu serologicznego jest minimalne. W trakcie prawidłowo przebiegającej ciąży nie dochodzi do zmieszania krwi matki i dziecka, w związku z czym nie ma obaw przed wytworzeniem się przeciwciał w organizmie matki. Sytuacja zmienia się w momencie porodu – krew dziecka i matki miesza się ze sobą, a w efekcie organizm kobiety zaczyna wytwarzać przeciwciała przeciw antygenowi D, występującemu w krwi osób o czynniku Rh+. Wiąże się to z pojawieniem się konfliktu serologicznego w kolejnych ciążach, w których dziecko będzie miało krew Rh+. Konflikt zaistnieje niezależnie od podjętej profilaktyki w trakcie kolejnych ciąż.

Jak uniknąć konfliktu serologicznego?

Konfliktu serologicznego w drugiej i kolejnych ciążach można uniknąć. Należy jednak zadbać o to jeszcze w pierwszej ciąży – nie dopuszczając do wytworzenia przeciwciał w organizmie matki w trakcie porodu.

W Polsce obowiązkowa jest profilaktyka śródciążowa – matce podaje się 300ug immunoglobuliny w 28. tygodniu ciąży oraz drugą dawkę bezpośrednio po porodzie, ale nie później niż w ciągu 72 godzin. Immunoglobulina jest substancją wytwarzaną z krwi i powoduje zniszczenie czerwonych krwinek dziecka, które przedostały się do krwi matki. Dzięki temu nie dochodzi do wytworzenia przeciwciał w organizmie kobiety i zagrożenie konfliktem serologicznym w następnej ciąży jest niewielkie.

Gdy jednak dojdzie do wytworzenia przeciwciał w organizmie matki, kolejne ciąże muszą być prowadzone pod ścisłą kontrolą ginekologa, aby stale monitorować poziom przeciwciał w krwi kobiety. Jeśli ich poziom okaże się być za wysoki, będzie musiał zostać wyregulowany za pomocą transfuzji wewnątrzmacicznej.

Czy jest się czego bać?

Przy zachowaniu odpowiedniej profilaktyki konflikt serologiczny praktycznie nie zagraża matce ani dziecku. Stosując się do zaleceń lekarskich, przyszła mama i jej dziecko są bezpieczni, nawet w sytuacji, gdy w trakcie pierwszej ciąży dojdzie do wytworzenia przeciwciał anty-D.