Witamina A – działanie, skutki niedoboru i nadmiaru w organizmie
Spis treści:
Działanie
Źródła
Niedobór
Nadmiar
Suplementacja
Działanie
Głównym zadaniem witaminy A jest utrzymanie prawidłowej kondycji skóry, włosów i paznokci. Szczególny wpływ na skórę ma czysta postać retinolu oraz jego pochodne np. retinaldehyd, ponieważ przyśpieszają złuszczanie martwych komórek naskórka, prowadząc do jego odnowy. W głębszych warstwach skóry pobudzają syntezę włókien kolagenowych, odpowiedzialnych za sprężystość skóry.
Niedobór witaminy A wpływa niekorzystanie na stan skóry, włosów i paznokci. Powoduje, że włosy są osłabione, matowe, paznokcie kruche i łamliwe, a skóra traci elastyczność, staje się szorstka i zrogowaciała.
Witamina A uczestniczy również w procesie tworzenia melaniny (barwnika skóry) oraz reguluje proces złuszczania naskórka. Poprawia koloryt skóry i rozjaśnia przebarwienia. Należy jednak pamiętać, że skóra poddana działaniu witaminy A, w kontakcie z promieniowaniem UV, może zareagować podrażnieniem i pojawieniem się przebarwień na powierzchni. Z tego względu kremy zawierające ten związek najlepiej stosować na noc, w okresie niskiej ekspozycji na słońce, a w ciągu dnia używać produktów zawierających filtry przeciwsłoneczne.
Pochodne witaminy A mają zastosowanie również w leczeniu trądziku. Są to między innymi kwas retinowy, kwas 13-cis retinowy, adapalen i tazaroten. Substancje te zmniejszają aktywność gruczołów łojowych i normalizują w ich obrębie procesy złuszczania. W ten sposób hamują wydzielanie sebum, powstawanie zmian zapalnych oraz hamują rozwój bakterii.
Beta karoten należy do najbardziej aktywnych karotenoidów. Jest prekursorem witaminy A, w wątrobie ulega przemianie do retinolu. Jest silnym antyoksydantem. Hamuje utlenianie cholesterolu, ograniczając ryzyko rozwoju miażdżycy. Chroniąc przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, wspomaga organizm w walce z infekcjami. Dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym, zmniejsza również ryzyko rozwoju niektórych nowotworów. Należy jednak zaznaczyć, że u osób palących papierosy nadmiar beta-karotenu zwiększa możliwość zachorowania na raka płuc.
Prowitamina A zmniejsza ponadto wrażliwość skóry na promieniowanie UV. Chroni przed fotostarzeniem, a jednocześnie wzmacnia i przedłuża opaleniznę. Aby przygotować skórę na intensywny kontakt ze słońcem, warto sięgnąć po produkty zawierające ten cenny karotenoid.
Źródła
Źródła witaminy A w diecie to:
- Marchew
- Szpinak
- Sałata
- Brokuły
- Bataty
- Jarmuż
- Dynia
- Czerwona papryka
- Pomidory
- Morele
- Brzoskwinie
- Śliwki
- Wiśnie
- Arbuzy
- Melony
- Pomarańcze
- Wątróbka
- Tran
- Mleko
- Sery
- Żółtka jaj
Niedobór
Do najczęstszych objawów niedoboru witaminy A należy zaliczyć:
- złe widzenie po zmierzchu – tak zwana kurza ślepota,
- szorstka, spierzchnięta skóra, możliwe pojawienie się wysypki,
- łamliwość i wypadanie włosów, kruchość paznokci,
- wysychanie rogówki i spojówki oka,
- zahamowanie wzrostu,
- zwiększona podatność na infekcje bakteryjne i wirusowe,
- trądzik, wypryski.
W diagnostyce niedoborów witamin, warto wykonać badanie krwi na poziom witamin i składników mineralnych.
Nadmiar
Do najczęstszych objawów nadmiaru witaminy A należy zaliczyć:
- nadpobudliwość i drażliwość,
- bóle stawowe, mięśniowe, bóle głowy,
- zaburzenia funkcji wątroby,
- nudności, wymioty,
- żółtawe zmiany skórne,
- u kobiet zaburzenia miesiączkowania.
Suplementacja
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A wynosi:
- u mężczyzn 900 mcg
- u kobiet 700 mcg
Witamina A w nadmiarze jest szkodliwa dla organizmu. Symptomy toksycznego działania witaminy A wśród osób dorosłych obserwuje się przy dziennym spożyciu 15 000 mcg retinolu.
W sytuacji stwierdzenia niedoboru lub nadmiaru witaminy A w organizmie, należy przeanalizować dietę i ją zmodyfikować. W przypadku niedoboru – dodać do diety produkty bogate w witaminę A, a nadmiaru – ograniczyć ich spożywanie. Niekiedy nawet w przypadku odpowiednio zbilansowanej diety stwierdza się niedobór witaminy A. W takiej sytuacji należy rozważyć dodatkową suplementację. Najlepszym rozwiązaniem jest jednak skonsultowanie się z lekarzem dietetykiem, który ułoży dietę.