Transplantologia

Spis treści:

Po co wykonuje się przeszczepienia?
Co można przeszczepić?
Dlaczego w Polsce brakuje narządów?
Kto może zostać dawcą?
Jak mogę pomóc?

Po co wykonuje się przeszczepienia?

Zabieg przeszczepienia wykonywany jest w celu zastąpienia chorego, niespełniającego swoich funkcji narządu. Przeszczepianie jest metodą, która ratuje życie (np. przeszczep serca, wątroby) lub przywraca funkcję danego narządu (np. przeszczep rogówki). 

Co można przeszczepić?

Przeszczepienie polega na wszczepieniu biorcy narządu lub tkanek pochodzących od innego człowieka (dawcy). Aktualnie wykonuje się między innymi transplantacje:

• nerek,
• wątroby,
• serca,
• płuc,
• trzustki,
• jelita cienkiego,
• rogówki,
• szpiku,
• komórek macierzystych.

Możliwe jest już również wykonywanie złożonych przeszczepów wielotkankowych np. kończyny górnej czy twarzy.

Dlaczego w Polsce brakuje narządów?

Problem jest złożony. Z jednej strony liczba dawców jest niewielka i utrzymuje się od kilku lat na podobnym poziomie. Z drugiej natomiast wraz z rozwojem transplantologii powiększa się ilość wskazań do leczenia za pomocą przeszczepienia i liczba oczekujących na zabieg stale rośnie. 

Kto może zostać dawcą?

Dawcą można zostać po śmierci (dawca zmarły) lub za życia (dawca żywy). 
Obowiązujące w Polsce prawo zezwala na pobranie narządów od każdej osoby zmarłej, która nie wyraziła za życia sprzeciwu poprzez wpis w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów. Pomimo tego, lekarze zwykle pytają najbliższych zmarłego o zgodę na pobranie narządów i niestety często spotykają się z odmową. Pamiętaj, że udzielenie zgody nie sprawi, że lekarze odstąpią wcześniej od ratowania pacjenta. Pobranie narządów rozważane jest dopiero wtedy, kiedy wszystkie dostępne metody lecznicze okazały się nieskuteczne i stwierdzona została śmierć mózgu, która jest stanem nieodwracalnym. Zabieg pobrania narządu odbywa się z pełnym poszanowaniem godności zmarłego.

Dawstwo żywe dotyczy głównie nerek oraz szpiku. Jeśli jesteś osobą w pełni zdrową możesz przekazać swoje komórki macierzyste szpiku dowolnej osobie, która jest z Tobą zgodna genetycznie. Nerkę natomiast możesz oddać potrzebującemu krewnemu w linii prostej, rodzeństwu lub małżonkowi. Aby zostać dawcą dla kogoś z dalszej rodziny lub dla osoby niespokrewnionej konieczna jest zgoda sądu. Taka procedura ma na celu zapobieganie nadużyciom oraz chroni przed rozwojem handlu narządami. W każdym przypadku dawstwa żywego konieczna jest zarówno zgoda dawcy, jak i biorcy. Każdy dawca żywy przed zakwalifikowaniem do operacji przechodzi przez szereg badań, podczas których oceniany jest jego stan zdrowia oraz jest szczegółowo informowany o bezpieczeństwie i możliwych skutkach swojej decyzji.

Jak mogę pomóc?

Już za życia możesz pomóc poprzez zapisanie się do bazy dawców szpiku. Dawcy szpiku są potrzebni pacjentom chorym na nowotwory krwi, ponieważ podstawową metodą ich leczenia jest przeszczepienie szpikowych komórek macierzystych. Prawdopodobieństwo znalezienia odpowiedniego dawcy dla osoby chorej na nowotwór krwi jest niestety bardzo niskie. Możesz je zwiększyć, podejmując decyzję o zapisaniu się do bazy dawców komórek macierzystych szpiku. Zwiększysz w ten sposób liczbę potencjalnych dawców i tym samym szanse na znalezienie osoby zgodnej genetycznie z chorym. Aby zostać dawcą wystarczy zapisać się do bazy DKMS , co możesz zrobić bez wychodzenia z domu. 

Jeśli chcesz zostać dawcą narządów po śmierci ważne jest, abyś porozmawiał ze swoją rodziną i poinformował ich o swojej decyzji. Dzięki temu będą świadomi Twojej woli i zapytani przez lekarza prawdopodobnie zgodzą się na pobranie narządów. Ponadto poruszenie tego trudnego tematu z rodziną często skłania do refleksji i niekiedy może przekonać do dawstwa również innych.

Możesz także nosić przy sobie własnoręcznie podpisane oświadczenie woli. Ma ono jednak tylko charakter informacyjny i nie jest wiążące prawnie. Jeśli nie chcesz poruszać tematu dawstwa z rodziną, oświadczenie może stanowić formę przekazania im Twojej woli.