22 marca 2021

Najczęstsze problemy, z jakimi trafiają mali pacjenci do gabinetu fizjoterapeutycznego

PZU Zdrowie
Jeżeli dziecko ma spięte mięśnie, widoczną asymetrię w rozwoju, spłaszczoną główkę lub opóźnienia w rozwoju psychoruchowym, to należy to skonsultować z fizjoterapeutą.
niemowlak u fizjoterapeuty

Spis treści:

Zaburzenia napięcia mięśniowego
Asymetria
Spłaszczona główka
Opóźnienie rozwoju psychoruchowego

Zaburzenia napięcia mięśniowego

Zaburzenia napięcia mięśniowego najczęściej diagnozuje lekarz pediatra, neonatolog, fizjoterapeuta lub pielęgniarka środowiskowa. Jest to stale utrzymujący się, chodź ulegający zmianom skurcz mięśni, który wynika z oddziaływania ośrodków mózgowych na ośrodki ruchowe. Regulowanie napięcia mięśniowego jest zależne od jakości odruchu mięśnia na rozciąganie oraz anatomicznego stanu narządu ruchu.

W badaniu fizykalnym oraz ogólnej obserwacji spontanicznych ruchów dziecka można stwierdzić, iż dziecko ma m.in. prawidłowe napięcie mięśniowe, wzmożone napięcie mięśniowe (hipertoniczne), obniżone napięcie mięśniowe (hipotoniczne), mieszane - obwodowo bardziej napięte, a centralnie bardziej wiotkie.

Leczenie zaburzeń napięcia mięśniowego rozpoczyna się od wnikliwej obserwacji dziecka. Należy odnaleźć momenty w ciągu dnia, w których dziecko wykazuje nieprawidłowości w napięciu  mięśniowym. Czasem przyczyną nadmiernego napięcia mięśniowego mogą być zwyczajne zaburzenie poczucia komfortu, bezpieczeństwa, uczucie głodu, tzw. ,,kolki” lub niemożność wyciszenia przed snem. Przyczyną obniżonego napięcia mięśniowego u niemowlęcia może być także zmęczenie, uczucie pełności po posiłku, senność lub niepełne wybudzenie. Jeśli rodzic jest w stanie wykluczyć wyżej wymienione przyczyny, warto skonsultować się z fizjoterapeutą.

Terapia w gabinecie fizjoterapeutycznym najpierw skupia się na nauce odpowiednich technik pielęgnacyjnych, wpływających na normalizację napięcia mięśniowego dziecka. W drugiej kolejności kładzie nacisk na ćwiczenia i zabawę, które stymulują rozwój ruchowy z prawidłowym rozkładem napięcia mięśniowego.

Asymetria

Asymetrię ułożenia ciała dziecka często rozpoznają sami rodzice. Dziecko układa swój tułów krzywo, w tak zwaną literkę ,,C”. Asymetria to stan ułożenia ciała dziecka, które bardziej preferuje jedną ze stron – częściej odwraca swoją twarz w jednym kierunku, chętniej chwyta jedną rączką i odwraca się częściej na jedną ze stron. Najczęstszą przyczyną asymetrii jest długie ułożenie w jednej pozycji jeszcze w brzuchu mamy, gdy miejsca jest już niewiele.

U niemowlęcia z asymetrią, główka pochyla się do boku, bark i biodro zbliżają się do siebie i jedna strona tułowia zaczyna się skracać. Brak lub niewystarczająca stymulacja drugiej strony (mniej lubianej) skutkuje zaburzeniami w rozwoju ruchowym. Najczęściej główka ulega spłaszczeniu w wyniku ciągłego nacisku po jednej stronie. Pojawia się przykurcz w obrębie mięśni szyi oraz wcześniej wspomniane nieprawidłowe ułożenie tułowia. Nieświadome noszenie, karmienie z jednej piersi, podchodzenie do dziecka ze strony bardziej przez nie preferowanej utrwala wadliwe ułożenie dziecka.

Terapia dziecka z asymetrią ułożeniową skupia się głównie na nauce technik pielęgnacyjnych, stymulujących do liniowego/symetrycznego ułożenia tułowia. Fizjoterapeuta uczy, w jaki sposób układać dziecko, zmieniać mu pozycję, przewijać, nosić i bawić się. Trudniejsze asymetrie najczęściej już utrwalone, wymagają regularnej rehabilitacji.

Spłaszczona główka

Istnieją różne przyczyny spłaszczenia główki u dziecka. Możemy je podzielić na prenatalne, czyli czynniki oddziałujące jeszcze w brzuchu mamy lub poporodowe – wynikające ze sposobu pielęgnacji. Nieprawidłowa pozycja w brzuchu mamy, małowodzie, wielowodzie, ciąża mnoga, duża masa ciała dziecka, kręcz szyi, zaburzenie rozwoju, to czynniki prenatalne. Czynniki poporodowe to zbyt długi przebywanie w jednej pozycji, mała aktywność ruchowa dziecka, nie układanie dziecka na brzuchu, asymetria ułożeniowa.

Spłaszczona główka nie jest okrągła w obwodzie. Patrząc od strony czubka głowy zauważymy spłaszczenia obwodu po jednej ze stron. Prawidłowo ukształtowana główka powinna mieć uszka osadzone na równym poziomie, tył główki zaokrąglony, czółko ułożone poziomo, twarz symetryczna, oczy równej wielkości.  Jeśli czoło jest nadmiernie wypukłe po obu lub jednej stronie, oko i polik jest większe po jednej ze stron, głowa wydaje się płaska z tyłu lub tylnobocznie, niemowlę wykazuje cechy deformacji główki.

Leczenie polega na pracy nie tylko na samej główce, ale i na całym ciele niemowlęcia. Im starsze dziecko, tym przyrost główki jest szybszy. Dlatego im szybciej udamy się do fizjoterapeuty, tym korekcja przyniesie lepsze efekty.  

Opóźnienie rozwoju psychoruchowego

O opóźnieniu rozwoju psychomotorycznego mówimy, gdy poziom rozwoju dziecka jest niższy od przeciętnego, który jest ustalony dla danego wieku życia na podstawie większości populacyjnej dzieci w danym wieku. U niemowląt rozpatrywany jest pod kątem rozwoju ruchowego, społecznego i emocjonalnego razem, stąd nazwa rozwój psychoruchowy. Opóźnienie rozwoju psychoruchowego stwierdza się na podstawie oceny rozwoju, którą może wykonać lekarz pediatra, neonatolog lub fizjoterapeuta.

W momencie uzyskania takiej diagnozy, wskazane jest wprowadzenie kompleksowej stymulacji rozwoju niemowlęcia. W pierwszej kolejności należy wprowadzić pielęgnację kształtującą umiejętności ruchowe potrzebne do osiągnięcia konkretnych aktywności. U dziecka w wieku przedszkolnym dodatkowo można zlecić stymulację sensoryczną, wynikającą z indywidualnych potrzeb dziecka.