Jak wzmacniać poczucie wartości u dzieci?
Na poczucie wartości mają również wpływ określone w rodzinie granice i respektowanie ich, szacunek do siebie i innych członków rodziny, wyznawane wartości, postawy najbliższych. Ważna jest przynależność wszystkich domowników, poczucie, że dla każdego jest miejsce i nie ma nikogo z zewnątrz, kto narusza granice. Istotne jest także to, jak funkcjonują rodzice, jakie relacje budują nawzajem, jakie wzorce przekazują. Dziecko powinno wiedzieć, że istnieje diada – jako mama i tata, że występują oni nie tylko w roli rodziców, ale i partnerów. To uczy poszanowania dla drugiej osoby, budowania indywidualności, troski o innych, ale te zadbania o własne potrzeby. Nie bez znaczenia jest czas i jakość kontaktu. Kiedy dziecko czuje się ważne dla rodziców, będzie też ważne dla siebie samego.
Czynne uczestnictwo w życiu rodzinnym to pole doświadczalne do budowania współpracy, rozwiązywania sporów, radzenia sobie z niepowodzeniami, dzielenia się sukcesami. Kiedy dziecko jest włączane w życie rodziny, ma możliwość doświadczania siebie jako osoby sprawczej, nastawionej na współpracę, ważnej. Respektowanie potrzeb dziecka w rodzinie, akceptacja jego indywidualności i wyjątkowości, a także zadbanie o możliwość eksploracji otoczenia na własnych warunkach, pozwala dziecku uczyć się odpowiedzialności, radzenia sobie w sytuacjach nowych, ponoszenia konsekwencji podjętych działań. Dziecko doświadczające się w różnych sytuacjach buduje zaufanie do siebie, umie się uspokajać, zaopiekować się sobą, buduje swoją autonomię, wierzy, że sobie poradzi.
Jasno określone granice w rodzinie to również zachowanie intymności i poszanowania prywatności dziecka oraz akceptowanie jego wyborów. Istotną kwestią jest sposób komunikowania się z dzieckiem – czy rozmowy mają charakter czysto informacyjny, czy również zawierają element relacyjny, czy rozmówca darzy dziecko uwagą.
Duże znaczenie na budowanie poczucia wartości dziecka ma także sposób doświadczania i wyrażania emocji w rodzinie – czy dziecko jest wspierane, kiedy jest mu trudno i nie zaprzecza się jego stanom emocjonalnym, czy ma prawo być sobą. W czasie edukacji szkolnej bardzo ważne jest, by rodzice doceniali wysiłek podejmowany przez dziecko, a nie tylko nagradzali za rezultaty. Warunkowana uwaga najbliższych może w sposób trwały wpływać na samopoczucie, wiarę w swoje możliwości, kształtowanie samooceny. Warto pamiętać, by wzmacniać dziecko za to, jakie jest, a nie tylko kiedy coś zrobi.
Dekalog dla rodzica
- Okazuj empatię
- Doceniaj wysiłki
- Okaż wyrozumiałość
- Mów o emocjach i uczuciach
- Wspieraj mocne strony i talenty
- Pozwól popełniać błędy
- Dotrzymuj słowa
- Dbaj o siebie i naucz dziecko, że to ważne
- Bądź autentyczna -y
- Uśmiechaj się