Alergolog – czym się zajmuje i czy może wykryć wszystkie alergie?
Alergologia jest specjalnością, która znajduje liczne zastosowania w działaniach internistów, pediatrów, pulmonologów, laryngologów, dermatologów i okulistów. Wynika to z mnogości reakcji, jakie może wywoływać pobudzenie układu immunologicznego człowieka.
Spis treści:
Kim jest alergolog?
Objawy alergii
Czym zajmuje się alergolog?
Jak wygląda wizyta u alergologa?
Czy alergolog może rozpoznać wszystkie alergie?
Kim jest alergolog?
Alergolog jest lekarzem specjalistą, który w tej dziedzinie medycyny ukończył kilkuletni program szkolenia i zdał egzamin państwowy. Program ten mogą realizować lekarze medycyny bez specjalizacji albo (w nieco skróconej wersji) osoby, które mają już tytuł specjalisty chorób wewnętrznych, pulmonologii, pediatrii, otolaryngologii czy dermatologii. Dopuszczalność łączenia alergologii z tak różnymi dziedzinami medycyny świadczy o rozległości objawów klinicznych alergii oraz istnieniu wtórnych do nich, licznych schorzeń różnych układów i narządów ciała, które wymagają diagnozowania i leczenia.
Objawy alergii
Występowanie alergii na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci jest coraz powszechniejsze. Częstsze zachorowania związane są ze zwiększającą się stale ekspozycją na alergeny w zindustrializowanym, zurbanizowanym świecie. Uważa się, że wielką rolę odgrywa poziom zanieczyszczeń środowiska oraz stopień przetworzenia żywności i uprzemysłowienia jej produkcji.
Choroby alergiczne pojawiają się już u kilkumiesięcznych dzieci, kiedy ich układ odpornościowy zaczyna dojrzewać i produkować w większej ilości własne przeciwciała. Najczęściej ich przyczyną są nietolerancje substancji pokarmowych, co wywołuje objawy ze strony przewodu pokarmowego oraz charakterystyczne, rumieniowe zmiany skórne. W ciągu życia człowieka choroby alergiczne zmieniają swój obraz – pojawia się stosunkowo więcej alergii wziewnych i kontaktowych, czyli reakcji na docierające bezpośrednio ze środowiska alergeny. Powodują one astmę oskrzelową, przewlekłe zapalenia nosogardła, spojówek oraz objawy skórne o typie wysypek i pokrzywek.
Osobną grupę chorób, które analizowane są pod kątem pobudzenia układu odpornościowego, stanowią schorzenia autoimmunologiczne. Znajdują się one jednak tylko częściowo w obszarze zainteresowań alergologów.
Czym zajmuje się alergolog?
Alergolog – dziecięcy czy dla osób dorosłych – w ramach swoich działań realizuje takie zadania, jak:
- rozpoznawanie i opisywanie objawów chorobowych,
- diagnostyka ewentualnych przyczyn alergii poprzez wykonywanie pod kontrolą zespołu medycznego odpowiednich testów,
- określanie i wdrażanie metod leczenia łagodzącego przebieg choroby (objawowego) i likwidującego jej powód (przyczynowego),
- pouczanie chorego i jego najbliższych, jak unikać źródeł antygenów (np. określonych substancji pokarmowych),
- tam, gdzie jest to możliwe, poszukiwanie metod odczulenia pacjenta tak, by trwale lub okresowo zmniejszyć jego wrażliwość na antygen i natężenie reakcji alergicznych.
Jak wygląda wizyta u alergologa?
Wizyta u alergologa składa się z kilku części, które są niezbędne do postawienia rozpoznania i wdrożenia skutecznego leczenia. Wiele informacji alergolog uzyskuje ze szczegółowo zebranego wywiadu. Badanie skóry, śluzówek, układu oddechowego pozwala na określenie natężenia choroby i typu reakcji odpornościowej. By zidentyfikować czynnik alergizujący, często wykonuje się testy skórne lub pobiera krew w celu badania immunologicznego na obecność specyficznych przeciwciał.
Czy alergolog może rozpoznać wszystkie alergie?
Alergolog ma do dyspozycji ograniczony zakres technik diagnostycznych, które pozwalają zidentyfikować czynnik powodujący chorobę. Klasyczne zestawy testowe obejmują od kilkunastu do kilkudziesięciu najczęstszych alergenów lub przeciwciał, co umożliwia stwierdzenie uczulenia np. na sierść psa czy kota, roztocza, pyłki często spotykanych roślin. Nie jest jednak możliwe zidentyfikowanie wszystkich substancji, które mają działanie uczulające. Koszt takiego wszechstronnego badania byłby ponadto niezmiernie wysoki – testy immunologiczne należą do najdroższych metod badawczych. Jeśli nie udaje się określić przyczyny alergii, pozostaje stopniowe eliminowanie możliwych czynników prowokujących reakcje organizmu metodą prób i błędów, w oparciu o doświadczenie alergologa.
Nie zawsze udaje się wykluczyć ryzyko ostrego napadu astmy, obrzęku krtani czy ostrej pokrzywki wskutek reakcji alergicznej. W takich sytuacjach pomocna może okazać się pilna telekonferencja ze specjalistą, szczególnie jeśli szybkie uzyskanie pomocy medycznej nie jest możliwe. Wirtualna przychodnia może być też cennym wsparciem leczenia w sytuacjach, kiedy natura alergii została określona i należy – zgodnie z aktualnym stanem wiedzy – dostosować dietę pacjenta albo wyeliminować określone środki chemiczne czy materiały z jego otoczenia.