Czym są leki refundowane i kto może je otrzymać?

Wydanie leku refundowanego to złożony z punktu widzenia lekarza i apteki proces. Jego celem jest uzyskanie częściowego lub całkowitego zwrotu kosztu preparatu z Narodowego Funduszu Zdrowia albo z Ministerstwa Zdrowia. Dzięki temu realizacja recepty tylko w niewielkim stopniu (lub wcale) obciąża budżet pacjenta.

Spis treści:

Czym jest lek refundowany?
Rodzaje leków refundowanych
Jak kupić refundowany lek w aptece?

Czym jest lek refundowany?

Lek jest preparatem zawierającym substancję farmakologicznie czynną, który został wpisany do specjalnego rejestru prowadzonego przez Europejską Agencję Leków w Amsterdamie. Na podstawie tego wpisu środek leczniczy oznaczony i opakowany zgodnie z wytycznymi ministerstwa zdrowia konkretnego kraju może być w nim dopuszczony do obrotu. Alternatywną ścieżką wprowadzenia leku na rynek jest jego lokalna rejestracja. W Polsce proces ten prowadzi Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Preparatów Biobójczych w Warszawie.

Lek refundowany to taki, który znajduje się w wykazie publikowanym przez Ministerstwo Zdrowia. Lista ta obejmuje tylko niektóre preparaty lecznicze dopuszczone do obrotu i dostępne na rynku. Wpisanie leku na listę refundacyjną jest efektem realizacji polityki zdrowotnej państwa i nie obejmuje wszystkich zarejestrowanych preparatów. Refundowane są środki o uznanej skuteczności. O wpisie decyduje również często cena leku – zdarza się, że spośród wielu preparatów zawierających tę samą substancję czynną tylko niektóre podlegają refundacji. Aby zwiększyć możliwość stosowania określonych leków, Ministerstwo Zdrowia często negocjuje z producentem maksymalne ceny konkretnych leków przed wprowadzeniem ich na listę refundacyjną. W szczególnych warunkach refundacji mogą podlegać też preparaty niedopuszczone do obrotu w Polsce, a sprowadzane w ramach tzw. importu docelowego.

Leki refundowane kupowane w aptekach są sprzedawane w ramach tzw. refundacji otwartej. W lecznictwie zamkniętym (np. w szpitalu) z założenia pacjent nie płaci za podawane leki. Część z nich jest wliczona w kontrakty zawierane przez szpitale z Narodowym Funduszem Zdrowia, a inne – opłacane są w ramach programów chemioterapii i ministerialnych programów lekowych. Obejmują one określoną ilość środków stosowanych w leczeniu najcięższych, zagrażających życiu i zdrowiu chorób, np. nowotworowych czy metabolicznych. Warunkiem ich użycia jest spełnienie dodatkowych kryteriów, takich jak odpowiedni wiek czy indywidualne stan chorego, diagnoza choroby uznana za wskazanie do wykonania terapii. Z tego typu leczenia nie zawsze można skorzystać ze względu na fakt, że ilość przeznaczonych na nie środków jest ograniczona i określone preparaty nie zawsze są dostępne.

Rodzaje leków refundowanych

Lek refundowany to ogólna, stosowana potocznie nazwa, której używa się nie tylko w odniesieniu do środków leczniczych, ale również do niektórych wyrobów medycznych oraz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Wyrobem medycznym jest (zgodnie z odpowiednim przepisem prawa) „narzędzie, przyrząd, urządzenie, oprogramowanie, materiał lub inny artykuł, stosowany […] do używania specjalnie w celach diagnostycznych lub terapeutycznych”. Niektóre tego typu produkty (na przykład przedmioty ortopedyczne) są refinansowane przez państwo. Refundowane środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego to na przykład specjalne odżywki do diet eliminacyjnych dla osób z chorobami metabolicznymi albo niektóre preparaty mlekozastępcze dla noworodków i niemowląt.

Jak kupić refundowany lek w aptece?

Zgodne z prawem do uzyskania refundacji na preparaty stosowane w lecznictwie otwartym niezbędne jest spełnienie kilku warunków:

• posiadanie przez pacjenta ważnego ubezpieczenia zdrowotnego;
• uzyskanie ważnej i prawidłowo wypełnionej recepty, która musi być wystawiona w zakładzie opieki zdrowotnej posiadającym umowę na świadczenie usług medycznych z Narodowym Funduszem Zdrowia;
• realizacja recepty w aptece, która zawarła odpowiednią umowę na sprzedaż leków refundowanych.

Pacjent może otrzymać receptę na leki refundowane podczas wizyty u lekarza. Obecnie możliwe stało się także uzyskanie e-recepty na takie preparaty w ramach wirtualnej przychodni. Warunkiem jest korzystanie z usług telemedycznych świadczonych przez zakład opieki zdrowotnej, który prowadzi historię choroby danej osoby.

W większości przypadków refundacja leku jest częściowa. Osoba odbierająca farmaceutyk w aptece musi opłacić tę część jego ceny, która nie podlega rozliczeniu z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Prawo do bezpłatnych (w pełni refundowanych) leków mają osoby w wieku powyżej 75 lat oraz – w określonym zakresie – np. zasłużeni honorowi dawcy krwi lub zasłużeni dawcy przeszczepu. Z refundacji mogą korzystać również osoby nieubezpieczone, u których rozpoznano chorobę leczoną bezpłatnie w ramach polityki zdrowotnej państwa, np. gruźlicę, kiłę czy rzeżączkę.