16 czerwca 2021

Higiena jamy ustnej dziecka

Biuro Medyczne PZU Zdrowie
Dbanie o higienę jamy ustnej dziecka należy rozpocząć już od pierwszych dni jego życia. W przyszłości zaprocentuje to pięknym i zdrowym uśmiechem. Dowiedz się, w jaki sposób prawidłowo dbać o stan jamy ustnej Twojego dziecka.
higiena jamy ustnej dziecka

Kiedy i jak rozpocząć dbanie o higienę jamy ustnej dziecka

Zabiegi higieniczne w ustach dziecka należy rozpocząć już w pierwszym miesiącu jego życia. Pomimo, że maluszek    nie ma zębów, jego wały dziąsłowe pełne są nierówności, w których mogą odkładać się resztki mleka. Datego codziennie należy je oczyścić, najlepiej wieczorem przed pójściem spać. Aby to zrobić najlepiej użyć nawiniętej  na palec jednorazowej gazy. Nie należy używać waty – strzępi się i może zostać w ustach dziecka. Oczyszczanie powinno odbywać się za każdym razem według tego samego schematu.
 

Dokładnie umyj ręce

Przygotuj szklankę z ciepłą (nie gorącą) wodą lub solą fizjologiczną oraz gazik. Nałóż gazik na palec i zanurzając go w przygotowanym płynie, dokładnie oczyszczaj wały dziąsłowe, policzki    i język dziecka. Po zakończeniu zabiegu wyrzuć gazik. Higiena jamy ustnej nie tylko zapobiega chorobom u dziecka, ale także kształtuje dobre nawyki poprzez przyzwyczajanie do codziennych zabiegów. 
 

Jak i czym myć zęby dziecku

Szczotkowanie należy rozpocząć po wyrznięciu się pierwszego zęba mlecznego. Należy wtedy oczyszczać zarówno ząb, jak i wały dziąsłowe 2 razy dziennie – rano i wieczorem przed pójściem spać. Początkowo najlepiej sprawdzi się gazik, ewentualnie szczoteczka nakładana na palec. W czasie wyrzynania zębów dziąsła są szczególnie wrażliwe, więc wybrane akcesoria powinny być delikatne, aby dziecko nie odczuwało bólu. Później wprowadzamy szczoteczki manualne i jeszcze później – elektryczne. Dostępne są elektryczne szczoteczki soniczne wyposażone w timer, który co 30s sygnalizuje konieczność zmiany ćwiartki łuku zębowego. Stanowi to duże ułatwienie w równomiernym myciu zębów.
 

Szczoteczka dla małego dziecka powinna:

  • być wykonana z tworzywa sztucznego,
  • mieć miękkie włosie,
  • posiadać zaokrągloną główkę, dostosowaną rozmiarowo do wieku dziecka (przedział wiekowy, dla którego szczoteczka jest odpowiednia podany jest na opakowaniu),
  • posiadać szeroki, wygodny do trzymania przez dziecko i/lub opiekuna trzonek (rękojeść).
 
Dodatkowo, szczoteczki dla najmłodszych dzieci mogą być wyposażone w ogranicznik (specjalna tarczka poniżej główki szczoteczki), który zapobiega zbyt głębokiemu włożeniu jej do ust. Pamiętaj, nawet jeśli kupisz taką szczoteczkę, nigdy nie zostawiaj dziecka samego podczas mycia zębów!
 
Rodzice powinni myć zęby dziecka do 8 roku życia, a w późniejszym wieku dokonywać kontroli i ewentualnych poprawek. Myjąc zęby pastą z fluorem małym dzieciom należy położyć je na leżaczku w pozycji skośnej. Po zakończeniu procedury należy koniecznie usunąć resztki pasty wilgotnym jednorazowym gazikiem nawiniętym na palec. Starsze dzieci należy uczyć trzymania szczoteczki i wykonywania ruchów myjących, a także zachęcać do mycia zębów razem z opiekunem. Pamiętajmy, że jeśli dziecko nie ma jeszcze opanowanego wypluwania pasty, a chce samodzielnie umyć zęby w naszym towarzystwie, nie należy mu udostępniać pasty z fluorem. Dostępnych jest wiele past dla dzieci niezawierających tego pierwiastka. 
 
Kontrolowanie higieny jamy ustnej dziecka należy kontynuować co najmniej do 10 roku życia. W razie potrzeby trzeba mu pomagać i poprawiać po nim oczyszczanie zębów, zwłaszcza trzonowych. Jednym z prostszych sposobów mycia zębów jest metoda Fonesa, czyli kółeczkowa (okrężna). Powierzchnie przedsionkowe (zewnętrzne) zębów szczotkuje się ruchami kolistymi, a żujące i językowe (wewnętrzne) szoruje się poziomo. 
 
Starsze dzieci, po ukończeniu 6 roku życia, powinny stopniowo uczyć się mycia zębów metodą wymiatającą. Polega ona na wykonywaniu ruchów obrotowo-wymiatających od dziąsła do brzegu zęba i jest bardziej wymagająca ze względu na konieczny ruch nadgarstka. Pamiętaj, że metodę mycia zębów należy zawsze dostosować do umiejętności manualnych dziecka. Jeśli sześciolatek nie radzi sobie z wymiatającymi ruchami szczoteczki, możemy poczekać z wprowadzeniem tej metody i dalej korzystać z metody Fonesa.
 
Nici dentystyczne oraz płukanki do zębów należy wprowadzić po 6 roku życia, w zależności od umiejętności dziecka. Wcześniej nitkowanie zębów powinni przeprowadzać rodzice. Szczoteczki lub skrobaczki do języka można zacząć wprowadzać po ukończeniu 6 roku życia, należy jednak kontrolować czynności dziecka. Przy czyszczeniu języka łatwo można podrażnić tylną ścianę gardła – w związku z tym rodzic powinien podczas nauki zadbać, aby dziecko nauczyło się wkładać szczoteczkę na odpowiednią głębokość i dopiero wtedy pozwolić mu na samodzielną próbę szczotkowania.
 

Przybory higieniczne, wiek dziecka - jak stosować?

 
Jednorazowy gazik i woda lub sól fizjologiczna 0-6 miesięcy (do wyrznięcia pierwszego zęba mlecznego). Oczyszczanie i masowanie dziąseł.
Szczoteczka z tworzywa sztucznego dostosowana do wieku dziecka Od wyrznięcia pierwszego zęba mlecznego do 5 roku życia Metoda Fonesa, czyli kółeczkowa (okrężna). Szczoteczka z tworzywa sztucznego dostosowana do wieku dziecka Od 6 roku życia Metoda Fonesa uzupełniona o metodę wymiatającą
 

Płyny do płukania jamy ustnej

Powyżej 6 roku życia Płukanie przez 30s, następnie wyplucie płynu.
 

Nici dentystyczne

Wprowadzenie nici pomiędzy zęby (zawsze po ściance zęba, nigdy pionowo w kierunku dziąsła) i przesunięcie z góry na dół
Szczoteczki i skrobaczki do języka Powyżej 6 roku życia lub później Przesuwanie od tyłu do przodu języka
   

Jaką pastę wybrać

U dzieci, tak jak u dorosłych, zaleca się stosowanie past z fluorem, ze względu na jego korzystne działanie na zęby. Niestety, maluchy połykają pastę, gdyż stanowi to naturalny fizjologiczny odruch. Nie jest to korzystne dla zdrowia, należy więc stopniowo oduczyć dziecko tej czynności, najlepiej poprzez zabawę. Podczas kąpieli możemy umieścić w wannie piłeczkę ping-pongową. Dziecko ma za zadanie nabrać wody z butelki do buzi i wypluć ją pod ciśnieniem tak, aby przesunąć piłeczkę unoszącą się na powierzchni wody w wannie.
 
Ilość pasty oraz zawartość fluoru należy dostosować do wieku dziecka – dokładne zalecenia znajdziesz w artykule o fluoryzacji. Aby maksymalnie wykorzystać dobroczynny wpływ zawartego w paście fluoru na zęby dziecka, po wieczornym szczotkowaniu nie należy już podawać nic do picia ani jedzenia, z wyjątkiem wody mineralnej.
 

Czy próchnicę zębów mlecznych trzeba leczyć

Zdecydowanie tak! Jednoczesna obecność w jamie ustnej zębów mlecznych i stałych, czyli uzębienie mieszane, występuje od około 5. do nawet 12. roku życia dziecka, czyli do 7 lat. Jeśli zaniedbamy leczenie zębów mlecznych i rozwinie się w nich próchnica, będzie ona mogła w tym czasie „przenieść się” i zainfekować również zęby stałe, co może mieć przykre konsekwencje w dorosłym życiu. Więcej na temat próchnicy zębów mlecznych przeczytasz tutaj.
 

Jak zapobiegać próchnicy u dziecka

Nie podawaj dziecku słodzonych napojów i nie zanurzaj smoczka w słodkich płynach. Najlepiej poić dziecko czystą wodą. 
Nie zostawiaj dziecku butelki do zasypiania, szczególnie ze słodkimi napojami lub mlekiem. Jeśli Twoje dziecko już ma taki nawyk, możesz stopniowo je odzwyczajać poprzez zamianę napoju na czystą wodę.
Po wprowadzeniu pokarmów uzupełniających podawaj pełne porcje i unikaj dokarmiania między posiłkami, szczególnie w nocy po wieczornym myciu zębów.
Nie próbuj posiłków dziecka, nie oblizuj łyżeczki ani nie pij z tej samej butelki. Czynności te mogą sprzyjać przedwczesnej kolonizacji jamy ustnej dziecka przez próchnicotwórcze bakterie.
Używaj past do zębów dostosowanych do wieku dziecka.
Jeśli Twoje dziecko ma nawyk ssania kciuka, odwiedź z nim dentystę, ponieważ może to prowadzić do rozwoju wady zgryzu.
Dbaj o higienę jamy ustnej od najmłodszych lat i przestrzegaj zaleceń lekarza dentysty.
Odbywaj regularne wizyty w gabinecie stomatologicznym z dzieckiem.