Gruźlica i inne choroby płuc – objawy i leczenie

W 2017 roku na choroby układu oddechowego (łącznie z gruźlicą i nowotworami) zmarło w Polsce ponad 52 tysiące osób. Najczęściej spotykanymi chorobami są: rak płuca, POChP oraz gruźlica. 

Spis treści:

Rak płuca
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
Gruźlica
Zapobieganie

Rak płuca

Jest to drugi najczęstszy nowotwór u mężczyzn i u kobiet. U obu płci pozostaje najczęstszą przyczyną zgonów. Główną przyczyną rozwoju raka płuca pozostaje narażenie na substancje zawarte w dymie tytoniowym – szacuje się, że czynne palenie tytoniu odpowiedzialne jest aż za około 90% zachorowań. Zwiększone ryzyko rozwoju nowotworu mają również palacze bierni, czyli osoby narażone na przebywanie przez długi czas w zadymionych pomieszczeniach. 

Rak płuca rozwija się powoli oraz podstępnie, często przez długi czas nie daje żadnych objawów. Co więcej, nie dysponujemy żadną skuteczną metodą jego wykrywania we wczesnych stadiach, która mogłaby posłużyć do diagnostyki przesiewowej. Wobec tego bardzo ważna jest świadomość w zakresie związku tego nowotworu z paleniem tytoniu. Warto zrezygnować z nałogu, ponieważ zaprzestanie palenia powoduje stopniowe zmniejszanie się ryzyka zachorowania. W rzuceniu palenia może pomóc Ci Twój lekarz – porozmawiaj z nim podczas najbliższej wizyty.

Pierwsze objawy najczęściej obejmują:

• przewlekły kaszel (najczęstszy objaw, występujący u ponad połowy chorych),
• zmianę charakteru kaszlu u osób palących,
• duszność,
• ból w klatce piersiowej,
• krwioplucie lub odkrztuszanie krwawo lub brunatno podbarwionej wydzieliny,
• nawracające zapalenia płuc o tej samej lokalizacji – stanowią pierwszy objaw nawet u ¼ chorych.

Jeśli zauważysz u siebie któryś z powyższych objawów niezwłocznie zgłoś się do lekarza, aby przeprowadził odpowiednią diagnostykę. 

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)

Przewlekła obturacyjna choroba płuc jest bardzo częstą chorobą – w Polsce około 9% populacji powyżej 40 roku życia wykazuje co najmniej umiarkowane nasilenie zaburzenia funkcji płuc (obturacji). POChP powoduje w skali świata około 3 miliony zgonów rocznie, co czyni ją trzecią najczęstszą przyczyną zgonów. Wykazuje bardzo silny związek z paleniem papierosów. Wśród osób chorych aż 80% stanowią palacze.

Objawy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc obejmują: 

• duszność, która nasila się coraz bardziej wraz z rozwojem choroby, 
• przewlekły kaszel z odkrztuszaniem plwociny, 
• męczliwość.

Rozwój POChP wpływa coraz bardziej na funkcjonowanie chorego i ogranicza jego samodzielność, a zaostrzenia wymuszają liczne hospitalizacje. Zaprzestanie palenia papierosów na każdym etapie rozwoju choroby zwalnia tempo utraty czynności płuc i tym samym dalszej progresji. Jeśli dostrzegasz u siebie powyższe objawy lub jesteś nałogowym palaczem, skonsultuj się ze swoim lekarzem. Zaproponuje on odpowiednie postępowanie oraz określi konieczność diagnostyki w kierunku POChP. W przypadku wykrywania tej choroby nieocenione są systematyczne badania spirometryczne. 

Gruźlica

Ostatnie opublikowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) dane z 2018 roku wskazują, że na gruźlicę zachorowało 10 milionów osób na świecie. Jest to choroba zakaźna, wywoływana przez prątki gruźlicy. Szacuje się, że ponad 70% ludzi miało z nimi kontakt. Do zakażenia może dojść poprzez kontakt z chorym, który podczas kaszlu, bliskiej rozmowy czy śmiechu uwalnia prątki. Należy zaznaczyć, że nie każdy kontakt z tymi drobnoustrojami spowoduje zachorowanie. Wpływ na to ma wiele indywidualnych uwarunkowań. 

Postać płucna jest najczęstszą manifestacją gruźlicy, jednak może występować też w innych lokalizacjach, takich jak np. kości, węzły chłonne czy ośrodkowy układ nerwowy. Do ogólnoustrojowego rozsiewu może dojść także w przypadku nieleczonej gruźlicy płucnej. 

Niektóre objawy gruźlicy obejmują:

• przewlekły kaszel, który początkowo jest suchy, a następnie towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny,
• osłabienie,
• utrata masy ciała,
• nocne poty,
• nawracające stany podgorączkowe,
• krwioplucie,
• duszność.

Niekiedy w przebiegu gruźlicy może dojść nawet do niewydolności oddechowej. W związku z tym pamiętaj, aby skonsultować się z lekarzem w przypadku każdej infekcji układu oddechowego, która przewleka się lub przebiega z nietypowymi objawami.

Zapobieganie

Poza regularnymi kontrolami w gabinecie lekarskim, niezmiernie ważna dla zapobiegania rozwojowi chorób układu oddechowego jest znajomość czynników ryzyka. W przypadku raka płuc oraz POChP jest to palenie tytoniu. Jeśli chcesz rzucić palenie i tym samym zmniejszyć ryzyko rozwoju tych chorób, zgłoś się do swojego lekarza rodzinnego. Udzieli Ci on wskazówek dotyczących walki z nałogiem i skieruje do poradni antynikotynowej. W terapii nikotynizmu stosuje się metody farmakologiczne oraz wsparcie psychologiczne. Najlepsze i najbardziej trwałe efekty przynosi połączenie obu tych metod. 

Gruźlica natomiast jest chorobą zakaźną. Najważniejszą metodą zapobiegawczą jest w tym przypadku wczesne wykrycie choroby i natychmiastowe leczenie chorego – dzięki temu szybko przestaje zakażać inne osoby i choroba nie rozprzestrzenia się w społeczeństwie. Ważne jest również szerzenie świadomości w zakresie higieny kaszlu. Do zakrywania ust podczas kaszlu lub kichania bezwzględnie nie należy używać dłoni – dużo higieniczniej jest zastosować chusteczkę lub (jeśli nie jest dostępna) zgięcie łokcia. Dzięki temu nie przenosimy bakterii na swoich dłoniach. Te zasady higieny są uniwersalne i zapobiegają przenoszeniu także innych chorób układu oddechowego.